Alþingi samþykkti 15. desember sl. breytingu á lögum um þjónustu við fatlað fólk með miklar stuðningsþarfir sem felur í sér að bráðabirgðaákvæði um innleiðingu Notendastýrðrar persónulegrar aðstoðar (NPA) er framlengt til 31. desember 2024.
Að óbreyttu hefði innleiðingartímabilinu lokið í lok þessa árs, með tilheyrandi óvissu um gildi samninga sem nú eru í gildi um þetta þjónustuform.
Með lagabreytingunni er gengið úr frá því að á árunum 2023 og 2024 verði veitt framlag til að uppfylla efni bráðabirgðaákvæðisins og að samningar um notendastýrða persónulega aðstoð verði allt að 145 á árinu 2023 og allt að 172 á árinu 2024.
Í umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga um frumvarpið er einkum lögð áhersla á að það tveggja ára svigrúm sem framlenging innleiðingarinnar veitir verði nýtt vel til þess að komast að niðurstöðu um framtíðarfyrirkomulag og fjármögnun þessa þjónustuforms. Enn fremur segir í umsögninni:
„Samþykkt frumvarpsins mun eyða óvissu um gildi þeirra NPA samninga sem nú eru í gildi ásamt því að skapa forsendur til að vinna á biðlistum eftir nýjum samningum, með því að fjármögnun á 25% kostnaðarhlutdeild ríkisins í NPA þjónustu verði tryggð.
Þrátt fyrir framangreint er tilefni til að minna enn og aftur á að til að festa NPA þjónustu varanlega í sessi verður að tryggja að meira fjármagn komi frá ríkinu til að standa undir þessari þjónustu. Ella sitja sveitarfélögin uppi með kostnað vegna NPA samninga sem í mörgum tilvikum er langt umfram það sem gert var ráð fyrir við samþykkt laga nr. 38/2018.
Í stuttu máli er krafa sambandsins f.h. sveitarfélaga að:
- Framlag ríkisins hækki úr 25% í 30%
- Þegar hjúkrunar- eða umönnunarþörf er verulegur hluti kostnaðar við NPA-samninga komi til aukið framlag frá heilbrigðiskerfinu til að mæta þessari þörf.
- Frekari úrbætur er mögulegt að gera til viðbótar framangreindum atriðum. Þar vegur e.t.v. þyngst að sveitarfélögin kalla eftir því að umsýslugjald vegna umfangsmikilla samninga verði lækkað úr 10% í 5%.
Hvað varðar forsendur til þess að bæta þjónustu sveitarfélaga við fatlað fólk minnir sambandið á umsagnir sínar um frumvarp til fjárlaga fyrir árið 2023 og frumvarp til fjáraukalaga 2022 þar sem fram koma upplýsingar um stigvaxandi hallarekstur á málaflokknum. Mikill og augljós vandi er hér til staðar sem ekki verður horft framhjá. Engu að síður virðast ekki vera miklar líkur á að Alþingi stígi inn í við afgreiðslu fjáraukalaga þessa árs. Við það hljóta sveitarfélögin að vera afar ósátt enda mun halli á þessum málaflokki bitna á annarri þjónustu við íbúa, ásamt því að tefja framþróun í málaflokknum.“