Auknum kostnaði hefur ekki verið að fullu mætt með auknum tekjum, sem leiðir til hærri nettókostnaðar. Þetta kemur fram í nýrri skýrslu sem ber heitið: Þróun kostnaðar úrgangsmála sveitarfélaga árin 2012 til 2023,  sem HLH ráðgjöf vann fyrir Sambandið.

Stjórn Sambandsins samþykkti þann 29. september 2023 að hrinda af stað verkefni um kostnað og tekjur sveitarfélaga vegna meðhöndlunar úrgangs í ljósi þess að kostnaður sveitarfélaga vegna þessa málaflokks hefur aukist verulega. Markmið verkefnisins var að ná betri yfirsýn yfir kostnað sveitarfélaga og hvernig hann hefur þróast síðastliðin ár. Auk þess að fá fram tillögur um möguleika til aukinnar hagkvæmni og bættrar yfirsýnar í málaflokknum.

Verkefninu var skipt upp í tvo hluta. Í fyrri hlutanum voru fimm sveitarfélög valin til þátttöku í verkefninu, þar sem gögn þeirra voru tekin saman og unnin greining á kostnaði og tekjum þeirra í úrgangsmálum fyrir undangengið ár. Ráðgjafar Pure North unnu greiningu kostnaðar út frá hrágögnum, þ.e. reikningum og öðrum upprunalegum upplýsingum um kostnað vegna úrgangsþjónustu. Niðurstöður Pure North voru kynntar fyrir stjórn Sambandsins þann 31. maí sl.

Skýrsla HLH ráðgjar er seinni hluti verkefnisins, og í henni er greint, með niðurstöður úr fyrri hluta til hliðsjónar, hvernig kostnaður og tekjur sveitarfélaga fyrir meðhöndlun úrgangs hefur þróast frá árinu 2012 til 2023, auk þess að leggja fram tillögur til úrbóta og aukinnar hagkvæmni í málaflokknum. Í skýrslunni er skoðað hvernig sveitarfélög geta betur uppfyllt skyldur sínar samkvæmt lögum, tryggt fjármagn til nauðsynlegra fjárfestinga, og bætt yfirsýn yfir kostnað.

Í skýrslunni eru lagðar fram 13 tillögur til úrbóta. Skýrslan var kynnt sveitarfélögum á fjármálaráðstefnu sveitarfélaganna þar sem kallað varr eftir sjónarmiðum sveitarfélaga. Þá mun Sambandið setja á fót starfshóp um úrgangsmál þar sem skoðaðar verða tillögur sem meðal annars snúa að Úrvinnslusjóði og koma með tillögur að framtíðarfyrirkomulagi sem byggja á þessum tillögum og fyrri skýrslum.

Hér má finna skýrslu HLH ráðgjafar - Þróun kostnaðar úrgangsmála sveitarfélaga árin 2012 -2023.

Greining á kostnaði og tekjum sveitarfélaga vegna meðhöndlunar úrgangs milli áranna 2012 til 2023 sýnir að verulegar breytingar hafa átt sér stað, bæði hvað varðar heildartekjur og heildarkostnað. Þó að heildartekjur hafi aukist um 190%, þá hefur heildarkostnaður einnig hækkað um 182%.

Greining á kostnaði og tekjum sveitarfélaga vegna meðhöndlunar úrgangs

Sáttmálanum, sem samþykktur var árið 1985, er til að mynda ætlað að tryggja réttindi sveitarstjórna til sjálfstjórnar og  réttinn til að búa yfir stjórnsýslusinnviðum og fjárhagslegu bolmagni. Heiða Björg Hilmisdóttir, formaður  Sambandsins, Hildur Björnsdóttir, formaður íslensku sendinefndarinnar, og Walter Fannar Kristjánsson, sem bæði sitja í stjórn Sambandsins, voru á þinginu og fylgdu eftir sjónarmiðum sveitarfélaga til úttektarinnar. Í kjölfarið mun Sambandið fylgja ábendingum úttektarinnar enn frekar eftir við ráðherra sveitarstjórnarmála og treystir á að tekið verði jákvætt í að ráðast í þau verkefni sem lögð eru til í úttektinni.

Fjárhagslegu sjálfstæði sveitarfélaga er fagnað í úttektinni, talið er jákvætt að ríkið hyggist endurskoða samráðsaðferðir varðandi kostnaðarmat sem og Jöfnunarkerfið og að ríkisframlög hafi aukist. Þá er sérstaklega tiltekið að íslensk sveitarfélög séu leiðandi á heimsvísu hvað varðar þátttöku kvenna í sveitarstjórnum.  

Í úttektinni er vakin sérstök athygli á óskýrri verkaskiptingu milli ríkis og sveitarfélaga, skorti á lögfestingu sáttmálans, ófullnægjandi fjármögnun verkefna sveitarfélaga sem og ófullnægjandi samráði um kostnaðarmat verkefna. Þá kemur fram að mikill fjöldi samninga milli sveitarfélaga um einstök verkefni skapi hættu á ógagnsæi og óskýrri ábyrgðarskiptingu, og að jöfnunarkerfið sé ekki nógu skilvirkt. Jafnframt skorti á að Reykjavík hafi fengið sérstaka lagalega stöðu sem höfuðborg landsins.   

Því lagt til að íslensk stjórnvöld grípi til  eftirfarandi aðgerða:

1.	 Skýri ábyrgðarskiptingu ríkis og sveitarfélaga

2.	Lögleiði sáttmála Evrópuráðsins um sjálfstjórn sveitarfélaga

3.	Tryggi að sveitarfélög hafi fullnægjandi fjármuni til að sinna lögbundnum verkefnum sem og til að sinna valkvæðum verkefnum í þágu íbúa

5.	Veiti Reykjavík sérstaka stöðu að lögum sem höfuðborg landsins

6.	Stuðli að frekari sameiningu sveitarfélaga m.a. með frekari hvötum

7.	Bæti kerfið í kringum samvinnu sveitarfélaga með nýjum tegundum af samvinnuformum sem mæti þörfum bæði dreifbýlis og þéttbýlis og auki                  gagnsæi og skýri ábyrgð

9.	Staðfesti viðauka við sáttmálann um rétt borgaranna til þátttöku í starfi sveitarfélaga

Sendinefndin kom til Íslands í janúar síðastliðnum í þeim tilgangi að taka út framkvæmd Íslands á sáttmála Evrópuráðsins um sjálfstjórn sveitarfélaga. Er þetta þriðja slíka úttektin sem fer fram á stöðu Íslands gagnvart sáttmálanum. Fulltrúar Sambandsins funduðu þá með sendinefndinni og svöruðu fjölbreyttum spurningum bæði á fundinum og skriflega eftir fundinn. Í heimsókn sinni til Íslands fundaði sendinefndin einnig með fulltrúum Reykjavíkurborgar, Árborgar, Mýrdalshrepps, Kópavogsbæjar og Reykjanesbæjar ásamt því að heimsækja, Alþingi, Hæstarétt og innviðráðuneytið. 

Sveitarstjórnarþingið, „Congress of Local and Regional Authorities“, er ein af stofnunum Evrópuráðsins. Þingið er eina stofnunin sinnar tegundar í Evrópu sem hefur með höndum að meta framkvæmd lýðræðis í sveitarfélögum og héruðum í öllum 47 aðildarríkjum Evrópuráðsins. Á þinginu eiga sæti kjörnir fulltrúar frá sveitarfélögum og svæðum í Evrópu. Þingfulltrúar eru 324 og þeir eru fulltrúar yfir 150.000 sveitarfélaga og svæða í Evrópu.

Úttekt eftirlitsnefndar Sveitarstjórnarþings Evrópuráðsins um stöðu íslenskra sveitarfélaga við framkvæmd Sáttmála Evrópuráðsins um sjálfstjórn sveitarfélaga   var samþykkt á Sveitarstjórnarþingi Evrópuráðsins í Strassborg í dag. 

Úttekt eftirlitsnefndar Sveitarstjórnarþings Evrópuráðsins samþykkt í Strassborg

Helstu verkefni sérfræðings í gagnagreiningu er að hagnýta og halda utan um gögn í gagnagrunni þróunarsviðs, vinna að stöðlun þeirra og tryggja upplýsingagjöf til sveitarfélaga og annarra hagaðila. Auk þess að vinna að verkefnum tengdum stafrænni þróun innan Sambandsins og sveitarfélögunum. Viðkomandi þarf að hafa brennandi áhuga á gögnum, gagnasettum og framsetningu.

Sótt er um starfið í gegnum alfred.is. Umsóknarfrestur er til 21. október.

Þróun og viðhald á vöruhúsi gagna, ETL, stoðgögnum, gagnaskilum og gagnaprófunum.

Þróun á ferlum sem tryggja rétta uppbyggingu gagna og virkni, auk þess að bæta flæði og framsetningu gagna.

Hönnun og þróun í gagnatólum sem stuðla að betri úrvinnslu og nýtingu gagna.

Útfærsla, þróun og viðhald á gagnalíkönum.

Uppsetning, söfnun og úrvinnsla á könnunum.

Samskipti og samstarf við önnur teymi innan Sambandsins og sveitarfélög við að skilgreina gagnakröfur og tækifæri í hagnýtingu gagna.

Háskólamenntun í gagnavísindum, verkfræði, tölfræði, stærðfræði eða tengdum greinum.

Reynsla af gagnaúrvinnslu, þróun gagnalausna og viðhaldi á vöruhúsi gagna.

Þekking á greiningatólum á borð við Power BI

Gott auga fyrir notendavænni og listrænni framsetningu er kostur

Góð samskiptafærni og hæfni til að miðla þekkingu

Lausna- og umbótamiðuð hugsun, frumkvæði og drifkraftur.

Nokkur dæmi um kosti þess að vinna hjá Sambandinu:

Sambandið er framsækinn og skemmtilegur vinnustaður.

Þátttaka í teymi sérfræðinga sem vinnur að eflingu íslenskra sveitarfélaga.

Hér starfar samheldinn hópur og starfsfólki fær gott svigrúm til starfsþróunar.

Sambandið er heilsueflandi vinnustaður sem leggur áherslu á fjölskylduvænt umhverfi, boðið er upp á heilsustyrk.

Jafnræðis er gætt í hvívetna við ráðningu og leitast er við að mannauður Sambandsins endurspegli fjölbreytileika samfélagsins.

Nánari upplýsingar veitir Þórdís Sveinsdóttir, sviðstjóri þróunarsviðs, thordis@samband.is eða í síma 515-4900, eða Drífa Sigurðardóttir, mannauðsstjóri, drifa.att@samband.is.

Sótt er um starfið í gegnum alfred.is.

Samband íslenskra sveitarfélaga leitar að metnaðarfullum og drífandi sérfræðingi í gögnum og gagnagreiningu til starfa á þróunarsvið Sambandsins. Þróunarsvið ber m.a. ábyrgð á að safna, setja fram og miðla gögnum og upplýsingum sem nýtast sveitarfélögum við stefnumótun og áætlanagerð og að skapa sem mest virði úr gögnum til hagsbóta fyrir sveitafélögin og aðra hagaðila. Umsóknarfrestur er til 21. október. 

Sérfræðingur í gagnagreiningu

Á vefsíðu Húnabyggðar kemur fram að niðurstaða kosninganna hafi verið eftirfarandi

Í Skagabyggð var kjörsókn 92,5 prósent.
Alls greiddu 62 atkvæði en  67 voru á kjörskrá.
Já við sameiningu sögðu 47
Nei við sameiningu sögðu 15
Auðir og ógildir seðlar voru 0

Í Húnabyggð var kjörsókn 37,1 prósent.
Alls greiddu 355 atkvæði en 955 voru á kjörskrá.
Já við sameiningu sögðu 317
Nei við sameiningu sögðu 3
Auðir og ógildir seðlar voru 2 

Sveitarfélögunum á Íslandi mun því fækka úr 63 í 62 þegar kosið verður til nýrrar sveitarstjórnar sameinaðs sveitarfélags.

Íbúar Skagabyggðar og Húnabyggðar samþykktu sameiningu sveitarfélaganna tveggja í íbúakosningu sem fram fór 21. júní sl.

Leitarniðurstöður

Sameining Skagabyggðar og Húnabyggðar samþykkt

Leitarniðurstöður

Sam­ein­ing Skaga­byggð­ar og Húna­byggð­ar sam­þykkt

Sameining Skagabyggðar og Húnabyggðar samþykkt