Um er að ræða endurskoðun á almannavarnarlögum með það að markmiði að efla almannavarnarkerfið svo það verði sem best í stakk búið til að takast á við hvers konar áföll.

Eitt meginmarkmið frumvarpsins er að efla viðbúnað samfélagsins til þess að bregðast við áföllum. Þá er markmið frumvarpsins að efla grunnskipulag almannavarna með því að skýra ábyrgð, skyldur og verkaskiptingu þeirra sem vinna að almannavörnum.

Frumvarpsdrögin má nálgast í Samráðsgátt stjórnvalda og er umsagnarfrestur til og með 18. ágúst nk.

Dómsmálaráðherra hefur lagt fram drög að frumvarpi um heildarendurskoðun laga um almannavarnir í Samráðsgátt stjórnvalda.

Frumvarp til laga um almannavarnir í samráðsgátt

Hlutverk Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga er að jafna mismunandi útgjaldaþörf og skatttekjur sveitarfélaga með framlögum úr sjóðnum á grundvelli ákvæða laga, reglugerða og vinnureglna sem settar eru um starfsemi hans. Þannig er stuðlað að því að sveitarfélögin standi á jafnari grunni, að teknu tilliti til land- og lýðfræðilegra þátta auk fjárhagslegs styrks, til að sinna lögbundnum verkefnum sínum.

Veigamesta breytingin með nýjum lögum er að nýtt líkan Jöfnunarsjóðs mun leysa af hólmi núverandi tekjujöfnunar-, útgjaldajöfnunar- og fasteignaskattsframlög. Um er að ræða líkan sem sameinar ofangreind framlög í eitt framlag, Þá verða framlög vegna nemenda með íslensku sem annað mál veitt öllum sveitarfélögum sem uppfylla skilyrði, og Reykjavíkurborg og Akureyrarbær fá sérstakt jöfnunarframlag vegna höfuðstaðarálags. 

Breytingarnar er liður í því að ná fram markmiðum þingsályktunar um stefnumótandi áætlun í mál¬efnum sveitarfélaga fyrir árin 2024–2038 og aðgerðaáætlun fyrir árin 2024–2028. Markmið og áherslur þingsályktunarinnar eru m.a. að sveitarfélög á Íslandi verði öflugur og sjálfbær vettvangur lýðræðislegrar starfsemi, sjálfstjórn og ábyrgð sveitarfélaga verði virt og að tryggð verði sem jöfnust réttindi og aðgengi íbúa að þjónustu.

Hér má nálgast spurt og svarað um ný lög um Jöfnunarsjóð. 

Ný heildarlög um Jöfnunarsjóð sveitarfélaga hafa verið samþykkt á Alþingi. Þetta er í fyrsta sinn sem sérstök lög eru samþykkt um Jöfnunarsjóð en áður var fjallað um málefni sjóðsins í lögum um tekjustofna sveitarfélaga.

Ný heildarlög um Jöfnunarsjóð sveitarfélaga samþykkt

Umfjöllun Evrópusamtaka sveitarfélaga 

Á fundinum var fjallað um þá stöðu sem nú er uppi í Evrópu og hlutverk sveitarfélaga þegar kemur að því að tryggja öryggi íbúa og að verja lýðræðisleg gildi og mannréttindi í álfunni. Þar kom fram að á tímum þegar stríð geisar í Evrópu og spenna fer vaxandi í heimsmálum og alþjóðaviðskiptum skiptir samstarf borga, bæja og sveitarfélaga enn meira máli en áður. Þá var rætt um áhrif falsfrétta og utanaðkomandi afskipta af lýðræðislegri umræðu og kosningum. Í því tilliti var rætt um mikilvægi þess að styrkja lýðræðisstofnanir, tryggja gagnsæja stjórnsýslu og virkt íbúalýðræði.

Sjálfbær auðlindastjórnun var einnig til umræðu á fundinum og þá með hvaða hætti sveitarfélög og svæðisstjórnir geti tekist á við vaxandi auðlindaskort á sjálfbæran hátt. Á fundinum var lögð áhersla á aðgang íbúa að heilnæmu neysluvatn, en sem dæmi má nefna að nýverið birti Hofnor - fyrirtækið sem sér um öflun og dreifingu neysluvatns í Kaupmannahöfn – skýrslu þar sen fram kemur að ef ekki verði gripið til aðgerða má búast við miklum skorti á heilnæmu neysluvatni á Kaupmannahafnarsvæðinu á næsta áratug. Á fundinum koma fram að tryggja þarf aðkomu sveitarfélaga og svæðisstjórna að ákvörðunartöku í tengslum við sjálfbæra auðlindastjórnun og við innleiðingu hringrásarhagkerfis. Nálægðin við íbúa, staðbundin áhrif vegna skorts á náttúruauðlindum og aðlögunargerðir vegna loftslagsbreytinga, eru allt hlutir sem undirstrika mikilvægi sveitarstjórnarstigsins. 

Samband íslenskra sveitarfélaga á aðild að Evrópusamtökum sveitarfélaga. Samtökin eru í forsvari fyrir rúmlega 100.000 sveitarfélög og héruð í Evrópu. Hlutverk samtakanna er að vinna að framgangi hugsjóna um sameinaða Evrópu sem grundvallist á sjálfsstjórnarrétti sveitarfélaga og lýðræðislegum gildum.

Leiðtogar borga, bæja og sveitarfélaga í Evrópu, CEMR, komu saman í Osló 23.-24. júní 2025. Á fundinum var fjallað um öryggismál og stöðu lýðræðis á tímum óvissu og átaka. Þá var fjallað um mikilvægi sjálfbærrar auðlindastjórnunar við að tryggja aðgang að heilnæmu vatni í álfunni.

Öryggismál til umfjöllunar á fundi CEMR

Verkefnið tengir saman svokallaðar loftslagsborgir (mission cities) við fylgibæ- eða borg (twin cities) og við tekur svo 12 mánaða samstarf þeirra á milli sem inniheldur m.a. rafrænar vinnustofur, heimsóknir og fleira. Tilgangur verkefnisins er að auka þekkingu og byggja upp varanlegt samstarf til að hraða aðgerðum í loftslagsmálum. Reykjavik er ein slíkra loftslagsborga svo ekki þyrfti að leita langt eftir samstarfi við slíka borg.

Ekki þarf að uppfylla neinn lágmarksíbúafjölda til að geta sótt um.

Sambandið hvetur sveitarfélög til að sækja um til að verða fylgibær- eða borg einhverra þeirra loftslagsborga sem taka þátt í verkefninu og hægt er að leita til Sambandsins eftir aðstoð við umsóknargerð.

Verkefnið er hluti af Leiðangri Evrópusambandsins um snjallar og kolefnishlutlausar borgir (Climate Neutral and Smart Cities Mission)

Frekar upplýsingar um verkefnið má finna hér: https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/NZCTwinning

Sambandið vekur athygli sveitarfélaga á verkefni sem tengir saman reyndari og minna reyndar borgir og sveitarfélög sem hafa áhuga á að starfa saman á sviði loftslagsmála.  

Leitarniðurstöður

Spennandi tækifæri fyrir sveitarfélög sem vilja læra um loftslagsmál

Leitarniðurstöður

Spenn­andi tæki­færi fyr­ir sveit­ar­fé­lög sem vilja læra um lofts­lags­mál

Spennandi tækifæri fyrir sveitarfélög sem vilja læra um loftslagsmál