Leiðbeiningar vegna boðaðs verkfalls aðildarfélaga BSRB

Komi til verkfalla gildir eftirfarandi:

Starfsmenn sveitarfélaga sem eru félagsmenn í aðildarfélagi BSRB og eru í einhverju þeirra starfa sem verkfall er boðað vegna, sem ekki er á auglýstum undanþágulista hlutaðeigandi sveitarfélags, sbr. 19. gr. laga um kjarasamninga opinberra starfsmanna nr. 94/1986, leggja niður störf. Upplýsingar um undanþágulista er að finna á skrifstofu bæjastjóra eða hjá starfsmannastjóra viðkomandi sveitarfélags.

Þeir starfsmenn sem starfa á viðkomandi vinnustað og eru ekki í verkfalli vinna sín venjubundnu störf, starfskyldur þeirra eiga hvorki að aukast né minnka þrátt fyrir verkfall. Þar sem skörun er á störfum starfsmanna í verkfalli og annarra starfsmanna er rétt að hafa í huga, þegar starfssvið þeirra er ákveðið, að skýra það fremur þrengra en rýmra. Þannig er tryggt að starfsmenn geti færst undan störfum sínum ef þeir telja sig ganga inn á starfssvið þeirra sem í verkfalli eru.

Samkvæmt ákvæðum 21. gr. laga um kjarasamninga opinberra starfsmanna skal nefnd skipuð fulltrúum frá hvorum deiluaðila ákveða hverja má kveða til starfa tímabundið til að afstýra neyðarástandi. Um raunverulegt neyðarástand þarf að vera að ræða. Mat þessarar nefndar er endanlegt.

Komi upp ágreiningur um framkvæmd verkfallanna sker Félagsdómur úr náist ekki samkomulag milli aðila. Sambandið fer með aðildina fyrir þau sveitarfélög sem í hlut eiga.

Atriði sem sveitastjórnir þurfa að huga að vegna fyrirhugaðs verkfalls BSRB

• Taka saman lista yfir þá starfsmenn sveitarfélags sem verkfallið nær til og ekki eru undanþegnir verkfalli samkvæmt 19. gr. laga um kjarasamninga opinberra starfsmanna.
• Skoða mönnun á hverjum stað fyrir sig. Hversu margir starfsmenn leggja niður störf í verkfalli og hversu margir starfsmenn fara ekki í verkfall.
• Hversu víðtækri starfsemi er hægt að halda úti með þeim sem eru á undanþágulista.
• Ef skerða þarf þjónustuna með hvaða hætti á að gera það.
• Tilkynna foreldrum barna, íbúum, þjónustuþegum og aðstandendum þeirra um þá skerðingu á þjónustu sem nauðsynleg er og kanna hvort aðstandendur geti sinnt ættingjum sínum meira ef þörf er á. Afar líklegt er að endurskoða þurfi starfsemina reglulega meðan á verkfalli stendur og því ekki ráðlegt að taka ákvarðanir um umfang starfseminnar nema fyrir nokkra daga eða hámark viku í senn.

Forstöðumanni stofnunar ber að sjá til þess að starfsemi og þjónusta stofnunarinnar truflist sem minnst vegna verkfallsins. Stofnunin heldur starfsemi sinni áfram enda fara einungis þeir í verkfall sem það hafa löglega boðað. Forstöðumaður getur sem stjórnandi stofnunar gengið sjálfur í öll störf, m.a. ræstingar, framreiðslu matar og sinnt gæslu í frímínútum svo eitthvað sé nefnt. Stofnunin getur þannig starfað áfram svo lengi sem henni hefur ekki verið lokað af heilbrigðiseftirlitinu vegna óþrifa. Forstöðumanni ber þannig að sjá til þess að stofnunin sé starfandi eftir sem áður með því starfsfólki sem ekki er í verkfalli. Þótt starfsmenn séu í aðildarfélagi sem lagt hefur niður störf hefur forstöðumaður eftir sem áður óskoraðan stjórnunarrétt til að skipuleggja og stýra verkum undirmanna sinna sem enn eru í starfi og gera aðrar stjórnunarlegar ráðstafanir vegna starfseminnar, þó í samræmi við ofangreint.

Fjarvera starfsmanna í aðildarfélagi BSRB vegna verkfalls getur haft í för með sér t.d. að stytta þurfi viðverutíma skólabarna í skólum. Sveitarfélag/skólastjóri þarf í slíkum tilfellum að undirbúa og tilkynna forráðamönnum fyrirfram hvernig draga þurfi tímabundið úr starfsemi.

Störf á undanþágulista eiga að vera samkvæmt starfsheiti en ekki nafni einstaklings. Rétt er að sá einstaklingur sem á vakt samkvæmt skipulagðri vaktskrá á að manna stöðu samkvæmt heimild á undanþágulista. Samkvæmt kjarasamningum Sambands íslenskra sveitarfélaga f.h. þeirra sveitarfélaga og annarra aðila sem það hefur samningsumboð fyrir og þeirra stéttarfélaga sem samið er við skal leggja fram vaktskrá sex vikum áður en hún tekur gildi. Þrátt fyrir heimild til að gera breytingar á vaktskrá með skemmri en 24 tíma fyrirvara gegn greiðslu er ekki ráðlegt að beita því ákvæði í því viðkvæma ástandi sem verkfall er. Stjórnendur eru hvattir til að halda sig við þá vaktskrá sem hefur verið skipulögð. Starfsmenn þeir sem vinna þessar vaktir eiga að fá að fullu greitt samkvæmt gildandi kjarasamningum.

Mælt er með að hafa samráð við stéttarfélögin um vinnutilhögun í verkfalli til að forðast árekstra, t.d. að tveir starfsmenn eigi vakt á sama tíma samkvæmt skipulagðri vaktskrá og einungis er undanþáguheimild fyrir annað starfið.

Mikilvægt er að forstöðumaður sinni stjórnunarskyldu sinni og lágmarki þá truflun á starfsemi og þjónustu stofnunarinnar sem getur orðið, komi til verkfalls. Áríðandi er þó að hafa í huga að í 2. mgr. 18. gr. laga nr. 94/1986 um kjarasamninga opinberra starfsmanna stendur:

„Þegar verkfall er löglega hafið er þeim sem það beinist gegn óheimilt að stuðla að því að afstýra því með aðstoð einstakra félagsmanna þess félags sem að verkfallinu stendur.“

Forstöðumanni ber að öðru leyti að fara að þeim fyrirmælum sem sveitarfélagið setur um hvernig bregðast skuli við komi til verkfalls.

Laun

Þeir starfsmenn sem eru í verkfalli þiggja ekki laun meðan á því stendur, laun í veikindaleyfum, námsleyfum og önnur leyfi á launum falla niður meðan verkfall varir. Hið sama á við um laun starfsfólks í orlofi, það fær ekki laun í verkfalli.Vegna greiðslu launa til félagsmanna í verkfalli er nauðsynlegt að hafa eftirfarandi í huga:

Frádráttur launa vegna vinnustöðvunar

• Ekki eru greidd laun í verkfalli.
• Veikindalaun falla niðurmeðan á verkalli stendur, skiptir ekki máli hvort veikindi hófust fyrir eða eftir að verkfall hófst.
• Starfsmenn ávinna sér ekki veikindarétt meðan á verkfalli stendur.
• Laun í námsleyfum og öðrum leyfum falla niður.
• Launtil þeirra sem eru í orlofi falla niður.
• Starfsmenn vinna sér ekki inn rétt til orlofs og orlofslauna meðan á verkfalli stendur.

Greiðsla launa til þeirra sem eru á undanþágulistum

Þeir starfsmenn sem eru á undanþágulistum fá greidd laun að fullu alveg eins og ef ekki væri verkfall. Starfsmenn þeir sem vinna vaktir eiga að fá að fullu greitt samkvæmt grunnreglum kröfuréttar og vinnuréttar um gagnkvæmni og greiðslu verkkaups, sbr. Hrd. 614/2017 (Ljósmæðradómurinn).